ARKIB : 30/08/2002
Oleh NIK ANUAR NIK MAHMUD
PATRIOTISME sering kali dikaitkan
dengan kesetiaan dan kecintaan seseorang terhadap negaranya sendiri. Seseorang
itu dianggap patriot apabila tindakan dan amalannya menepati ciri-ciri
patriotisme yang berteraskan kecintaan dan kesetiaan kepada negara. Dalam dunia
globalisasi dan ledakan era teknologi maklumat, semangat patriotisme amat
penting sekali. Seperti yang sering disebut `kasihkan watan itu sebahagian
daripada iman'.
Syeikh Daud Abdullah al-Fatani,
seorang ulama besar Patani pernah mengingatkan bahawa mempertahankan negara
daripada penjajahan ataupun tekanan kuasa asing (khususnya kafir harbi) adalah
fardu ain. Tanpa semangat ini, kita tidak boleh yakin kita dapat bertahan,
``kita dapat kekalkan hak kita... kemungkinannya ialah kita akan tinggal nama
dalam sejarah saja''.
Justeru itulah `pelajaran
daripada sejarah' amat penting sekali. Seperti kata George Santayana, seorang
ahli fikir Barat, ``Mereka yang tidak belajar daripada sejarah akan didera
dengan mengulangi kesalahan mereka berkali-kali.'' Dari segi itu sumbangan
ahli-ahli sejarah dalam menerapkan semangat patriotisme amat besar sekali.
Kepentingan sejarah kepada
manusia memang tidak dapat dinafikan. Al-Quran sendiri mengingatkan tentang
peri pentingnya membuat kajian serta mengambil teladan daripada kisah masa
lampau.
Sebagai satu ilmu yang menyajikan
himpunan pengalaman manusia yang amat berharga, maka ia perlu dipelajari dan
dihayati. Pengalaman lalu perlu dipetik dan dijadikan bekal menghadapi masa
depan yang terbentang di hadapan kita.
Perdana Menteri, Datuk Seri Dr.
Mahathir Mohamad sendiri mengingatkan rakyat negara ini, khususnya orang
Melayu, supaya belajar daripada sejarah terutama sejarah 450 tahun mereka
dijajah; lebih tepat lagi sejarah mereka dijajah oleh British. Beliau bimbang
sekiranya orang Melayu tidak banyak belajar daripada sejarah, mereka mungkin
akan kembali menjadi hina seperti di zaman penjajahan British dahulu.
Tulisan-tulisan berbentuk
patriotisme telah wujud di kalangan orang Melayu sejak abad ke-16 lagi. Setelah
kejatuhan Melaka ke tangan Peringgi pada 15 Ogos 1511 penulis-penulis menyubur
dan meniupkan semangat patriotisme melalui penulisan sejarah mereka.
Tun Seri Lanang, umpamanya,
menulis buku Sulatus Salatin untuk mengisahkan keagungan dan kehebatan kerajaan
Melayu Melaka serta raja-rajanya.
Kewujudan unsur patriotisme turut
terserlah dalam Hikayat Hang Tuah, sebuah epik Melayu mengenai kehebatan Hang Tuah.
Zaaba menganggap Hikayat Hang Tuah sebagai lambang kesastriaan dan kepahlawanan
bangsa Melayu, dan Hang Tuah adalah satu contoh yang tinggi dan mulia dalam
mengabdikan diri kepada sultan dan negara.
Sepanjang abad ke-19 dan ke-20
banyak lagi tulisan-tulisan sejarah yang dihasilkan. Dalam tahun-tahun 20-an
dan 30-an, dua orang pensyarah di Sultan Idris Training College, iaitu Abdul
Hadi Hassan dan Buyong Adil telah menghasilkan siri Sejarah Alam Melayu. Inilah
kali pertamanya, sebuah sejarah bersifat kebangsaan diterbitkan. Pengarangnya
cuba dan berjaya menjelmakan perasaan kebangsaan di paras `alam Melayu', iaitu
dengan menembusi perasaan kedaerahan yang masih tebal di kalangan masyarakat
Melayu waktu itu. Siri buku ini menjadi teks di sekolah-sekolah aliran Melayu
sehingga 1950-an.
Buku hasil karya Abdul Hadi dan
Buyong Adil telah membangkitkan semangat patriotisme di kalangan
pelajar-pelajar maktab tersebut seperti Ibrahim Yaacob. Atas kesedaran ini
muncul semangat untuk menyatukan negeri-negeri di alam Melayu dalam sebuah
kesatuan yang dinamakan sebagai `Melayu Raya' seperti yang diperkenalkan oleh
Abdul Hadi dan Buyong Adil.
Dapat dikatakan menjelang Perang
Dunia Kedua aliran penulisan sejarah telah mulai menuju haluan yang baru.
Peperangan Dunia Kedua dan zaman pendudukan Jepun di Tanah Melayu tidak
menghalang proses penyerapan unsur-unsur patriotisme dalam penulisan sejarah.
Akhbar tempatan memainkan peranan utama dalam menyebarkan penulisan
patriotisme.
Bagaimanapun kemerdekaan telah
mengubah mood penduduk negara ini terhadap penulisan sejarah. Minat generasi
yang membesar atau dilahirkan selepas merdeka terhadap sejarah tidak sehebat
generasi pramerdeka.
Sejarah tidak lagi dianggap
sebagai suatu ilmu yang penting. Keputusan kerajaan menjadikan mata pelajaran
Sejarah sebagai subjek pilihan di peringkat pengajian menengah pada awal
1980-an memburukkan lagi keadaan itu. Kesilapan ini telah memberi kesan buruk
kepada negara. Bagi mereka, Sejarah merupakan mata pelajaran yang membosankan,
penuh dengan tarikh, nama dan perang yang mengelirukan.
Keghairahan kepada ilmu sains dan
teknologi juga telah meminggirkan sejarah kerana dikatakan tidak mempunyai
nilai komersial. Akibatnya ramai daripada penuntut generasi tersebut `tidak
banyak belajar daripada sejarah' malah `sudah lupa perjuangan'.
Mereka sudah lupa bagaimana
dahulu mereka dijajah dan dihina kerana mereka berpecah, tidak bersatu padu.
Tercetusnya isu-isu lama, seperti kedudukan hak keistimewaan Melayu, yang
dianggap telah diselesaikan lama dahulu, menggambarkan betapa jahilnya
pihak-pihak tertentu terhadap sejarah `tolak ansur' menjelang kemerdekaan.
Kejahilan ini kiranya dibiarkan
berlarutan pasti akan menjejaskan perpaduan dan keselamatan negara.
Masalah ini perlu ditangani
dengan serta-merta. Generasi baru hendaklah digalakkan mempelajari sejarah.
Dalam erti kata lain, sejarah boleh mengelakkan sikap melampau.
Murid-murid sekolah perlu diasuh
dan dididik dengan sejarah yang diasaskan pada kebenaran. Sesuatu yang benar
itu memang kadangkala pahit untuk diterima. Namun demikian, ia mustahak
diketahui.
- PROF. DR. NIK ANUAR NIK MAHMUD
ialah Pengerusi Pusat Pengajian Sejarah, Politik dan Strategi, Universiti
Kebangsaan Malaysia (UKM).
SUMBER-Artikel Penuh:
http://ww1.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2002&dt=0830&pub=Utusan_Malaysia&sec=Rencana&pg=re_04.htm#ixzz4cGL5o69R©
Utusan Melayu (M) Bhd
Tiada ulasan:
Catat Ulasan