Rangka Jawapan
Pendahuluan
. Pendidikan dalam perspektif Islam merupakan suatu proses yang berlaku sepanjang hayat.
. Tidak dinafikan pendidikan Islam mengalami perkembangan pesat pada zaman kerajaan Umayyah dan kerajaan Abbasiyah. Hal ini disebabkan penglibatan dan sikap pemerintah yang mencintai ilmu pengetahuan sama ada ilmu agama mahupun ilmu-ilmu berkaitan dengan keduniaan.
Isi-isi penting
. Sebagaimanazaman awal Islam, sumber utama pendidikan Islam ialah al-Quran yang merupakan suatu sumber yang sah dan hakiki, diikuti sunnah atau hadis. Selain itu, pendidikan Islam juga berpandukan kepada sumber akal dalam bentuk ijtihad dan qias bagi menjelaskan perkara yang tidak diterangkan secara jelas oleh sumber al-Quran dan sunnah.
Sesuai dengan perkembangan semasa, pendidikan Islam pada zamar. kerajaan Umayyah dan
kerajaan Abbasiyah bertujuan untuk mewujudkan pembangunan yang seimbang antara aspek aqliah dan naqliahbagi membolehkan manusia mengenali pencipta-Nya serta mentaati segala perintah dan suruhan-NYa.
Pendidikan Islam pada kedua-kedua kerajaan tersebut berlangsung secara forma| dan tidak
formal. pendidikan tidak formal berlaku dimasjid, manakala pendidikan formal berlangsung di
institusi yang didirikan oleh kerajaan seperti kuiabdan institusi pengajian tinggi serta madrasah
seperti Bait al-Hikmah di Baghdad.
Kandungan kurikulum pendidikan yang terdapat pada kedua-dua kerajaan ini merangkumi ilmu naqli dan llmu aqli.Aniara ilmt naqli sepertitafsir, hadis, fikah, dan usuluddin' manakala ilmu aqii seperrifalsaiah, sejarah, bahasa (nahu), matematik dan ilmu alam.
Ciri seterusnya pendidikan Islam pada zaman kerajaan Umayyah dan kerajaan Abbasiyah ialah munculnya ulama-ulama tersohor yang menjadi tenaga pengajar di institusi pendidikan seperti Abdullah bin Abbas, Hassan al-Basri, wasil uin Ata" Imam Malik bin Anas' Imam Syafie'
Imam Abu Haniffah dan Imam Ahmad bin Hambal.
Ciri pendidikan Islam lain yang ketara pada kedua-dua kerajaan ini ialah kewujudah kaedah
halaqah.Melalui kaedah ini, murid-murid akan berkumpul membentuk bulatan yang mengelilingi
guru; mendengar apa yang disampaikan oleh guru sambil menadah kitab yang menjadi bahan pembelajaran.
Pada zaman kerajaan Umayyah dan kerajaan Abbasiyah, pendidikan Islam mendapat sokongan padu daripada para pemerintah. Umpamanya , pada zaman kerajaan Umayyah, Khalifah umar bin Abdul Aziz telah mendirikan banyak masjid dan meneruskan pendidikan percuma di kuttab bagi golongan yang tidak berkemampuan. Pada zaman kerajaan Abbasiyah pula, muncul tokoh-tokoh pemerintah yang mencintai ilmu pengetahuan seperti Khalifah Harun al-Rasyid dan Khalifah al-Makmun.
Ciri lain yang ketara pada sistem pendidikan kedua-dua kerajaan ini ialah kewujudan aktiviti
penterjemahan karya-karya asing khasnya daripada bahasaYunani. Di Baghdad,aktiviti tersebut giat dilakukan di bait al-Hikmah manakala di Nisabur, Universiti Nizamiyyah bukan sahaja berperanan sebagai institusi pengajian tinggi bagi umat Islam mendalami ilmu pengetahuan malah juga sebagai pusat penterjemahan.
Kesimpulan
Faktor utama yang membawa kepada perkembangan pesat sistem pendidikan pada zaman kerajaan Umayyah dan kerajaan Abbasiyah ialah sokongan padu daripada pemerintah di sampingkemunculan golongan ulama yang menjadi tenaga pengajar.
Sumber ujukan-Mohd Zaki Ahmad, Score in SPM Sejaah Islam (500-1918) Keas 2 940/2 Keas Model, , (Shah Alam: Oxford Fajar.2014) ,52-53.
Pendidikan di Zaman Kerajaan Umaiyah
peranan institusi pendidikan pada zaman Kerajaan Umaiyah
Pendidikan Islam menekankan pertumbuhan manusia yang seimbang dalam melaksana tugas sebagai seorang khalifah di muka bumi. Imam al Ghazali menjadikan ilmu pengetahuan sebagai antara syarat yang perlu dipatuhi seseorang calon khalifah. Khalifah Bani Umaiyah juga berminat dengan perkembangan pendidikan. Khalifah Muawiyah misalnya, akan membaca sampai sepertiga malam untuk mempelajari cerita-cerita bangsa Arab, peperangan dan cerita-cerita bangsa asing. Pelbagai institusi pendidikan dibina pada zaman pemerintahan kerajaan ini.
Institusi pendidikan yang ditubuhkan pada awalnya ialah masjid. Banyak masjid dibina dan dijadikan pusat pendidikan seperti Masjid Amawiyin/Umawi di Damsyik, masjid di Kufah, Basrah dan Fustat. Khalifah Walid al Walid contohnya berusaha mengembangkan ilmu pengetahuan dengan menghapuskan buta huruf dalam kalangan umat Islam melalui pembinaan masjid dan kuttab. Masjid Amawiyin dibina selama lapan tahun dan dijadikan tempat beribadat serta tempat belajar kaum muslimin. Bilik-bilik disediakan sebagai tempat menyalin dan perbincangan pelajar. Guru-guru berkhidmat secara sukarela dan ada juga yang dibayar gaji. Kurikulum yang dipelajari ialah fardhu ain dan fardhu kifayah (bahasa, kesusasteraan, ilmu hisab).
Istana khalifah juga dijaduikan pusat pendidikan ketika ini khasnya istana di Damsyik, Syria. bahan-bahan bacaan dalam bahasa Yunani diterjemah ke bahasa Arab. Khalifah Muawiyah bin Abu Sufyan contohnya sering mengundang para ulama dan cendekiawan ke istananya bagi membicarakan ilmu sejarah Arab, sejarah peperangan serta hal pentadbiran. Tumpuan diberi kepada pendidikan putera-putera khalifah dan anak-anak pembesar. Guru berpengalaman dijemput untuk mengajar di istana berkaitan sejarah, kesusasteraan, tatasusila, pidato serta moral.
Seterusnya ialah institusi kuttab yang terbahagi kepada dua iaitu kuttab untuk orang awam yang dikenakan yuran pengajian dan Kuttab al Sabil khas untuk kanak-kanak miskin yang tidak dikenakan yuran pengajian. Fokus utama pembelajaran ialah pengajian al Quran serta asas-asas ilmu agama sebagai persediaan memasuki peringkat pendidikan lebih tinggi iaitu halaqah.
Pengajian halaqah diadakan di masjid. Sistem pengajian tradisional ini berlangsung apabila pelajar berkumpul dalam bentuk bulatan mengelilingi guru sambil menadah kitab. Jangka masa pembelajaran tidak terhad namun semakin lama belajar, semakin tinggi ilmu seseorang. halaqah telah berkembang ke negara-negara Islam lain termasuk Nusantara.
Jika dilihat dari aspek tenaga pengajar, guru-guru yang dipertanggungjawabkan memiliki tahap pengetahuan yang berbeza. Guru-guru yang kurang berpengalaman akan mengajar di kuttab. Di istana pula, ‘muaddib’ yang lebih berpengalaman akan mengajar putera-putera khalifah dan anak-anak pembesar tentang ilmu pengetahuan, budi bahasa, moral dan sahsiah. Di masjid, para ulama terkenal yang mengajar, misalnya Hassan al Basri, Abdullah bin Abbas dan Khatib al Baghdadi.
Terdapat pelbagai faktor yang mendorong perkembangan pendidikan di zaman bani Umaiyah. Antaranya ialah pemberia pendidikan secara percuma serta agresifnya dasar peluasan kuasa.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan